Sơ đồ ERD – Vẽ mô hình thực thể liên kết là một trong những công cụ quan trọng trong việc phân tích và thiết kế cơ sở dữ liệu. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về khái niệm sơ đồ ERD, cách vẽ mô hình thực thể liên kết, cũng như các thành phần cơ bản của nó.
Xem thêm:
cách vẽ sơ đồ bfd – Mô hình phân rã chức năng
sơ đồ luồng dữ liệu mức đỉnh DFD của hệ thống quản lý bán hàng
1. Mô hình thực thể liên kết ERD là gì?
Mô hình thực thể liên kết ERD – Entity Relationship Diagram Là mô hình mô tả tập hợp các dữ liệu dùng trong hệ thống. Bằng cách gom cụm chúng xung quanh các vật thể trong thế giới thực
2. Các thành phần sơ đồ ERD
2.1 Kiểu thực thể (Entity):
Là một tập hợp các thực thể biểu diễn cho một lớp tự nhiên các vật thể trong thế giới thực
Ví dụ: Khách hàng, đơn hàng, sinh viên…
2.2 Kiểu thuộc tính (attribute):
Là các đặc điểm sử dụng để mô tả cho một kiểu thực thể trong ERD
- Các loại kiểu thuộc tính
- Kiểu thuộc tính khóa
- Kiểu thuộc tính định danh
- Kiểu thuộc tính mô tả
=> Quan hệ giữa Entity và Attribute
- Kiểu thực thể được mô tả bởi cùng một tập hợp các kiểu thuộc tính
- Trong ERD không có kiểu thuộc tính riêng rẻ mà nó phải mô tả cho một kiểu thực thể xác định nào đó
2.3 Kiểu liên kết (relationship):
Là mối quan hệ giữa các kiểu thực thể với nhau
Ví dụ:
- Khách hàng giao nộp Đơn hàng
- Đơn hàng có Mặt hàng
- Giáo viên dạy Sinh viên
2.4 Lực lượng tham gia vào liên kết
3. Các dạng của mô hình thực thể liên kết ERD
3.1 ERD mở rộng
Là ERD với đầy đủ các thành phần: kiểu thực thể, kiểu thuộc tính, kiểu liên kết.
3.2 ERD kinh điển
- Là ERD mở rộng đưa thêm ràng buộc
- Kiểu thực thể chính phải có khóa chính là 1 thuộc tính định danh
- Kiểu thuộc tính đều là đơn trị và sơ đẳng
3.3 ERD hạn chế
- Là ERD kinh điển đưa thêm các ràng buộc
- Tất cả các kiểu thực thể đều có khóa chính
- Kiểu thực thể liên kết với nhau thông qua khóa ngoài
- Kiểu liên kết đều là 1 – n và không có tên
4. Bài tập mô hình thực thể liên kết có lời giải
Bài tập 1: Vẽ mô hình ERD quản lý giảng dạy biết rằng các kiểu liên kết:
- Thuộc : Sinh viên – Lớp KH
- Giáo viên – Khoa
- Môn học – Bộ môn
- Quản lý: Khoa – Lớp KH
- Đăng ký: Sinh viên – Lớp MH
- Giảng dạy: Giáo viên – Lớp MH
- Lớp MH – Môn học
Lời giải
5. Bài tập về sơ đồ ERD có lời giải
Bài tập 2: Vẽ mô hình ERD quản lý dự án biết rằng:
Kiểu thuộc tính
- Mã đơn vị, tên đơn vị, số điện thoại đơn vị, địa chỉ đơn vị
- Mã nhân viên, Tên nhân viên, giới tính nhân viên, số điện thoại nhân
viên, địa chỉ nhân viên, ngày sinh nhân viên, số cmt nhân viên - Mã dự án, tên dự án
- Mã loại dự án, tên loại dự án
- Mã khách hàng, tên khách hàng, số điện thoại khách hàng, địa chỉ
khách hàng - Mã sản phẩm, tên sản phẩm, số lượng trong kho của sản phẩm
Số lượng yêu cầu, ngày yêu cầu
Quy tắc quản lý
- Một đơn vị phải có một hoặc nhiều nhân viên
- Một nhân viên phải thuộc về một đơn vị và chỉ thuộc vào một đơn vị
- Một nhân viên có thể làm việc cho 1 dự án hoặc không làm việc cho dự án nào
- Một dự án phải có ít nhất là một nhân viên và có thể có nhiều nhân viên tham gia
- Một dự án phải thuộc và chỉ thuộc vào một loại dự án
- Một loại dự án phải có một hoặc nhiều dự án
- Một nhân viên có thể phục vụ cho một hoặc nhiều khách hàng
- Một khách hàng có thể được phục vụ bởi một hoặc nhiều nhân viên
- Một khách hàng có thể có một hoặc nhiều yêu cầu
- Một yêu cầu phải thuộc và chỉ thuộc vào một khách hàng nào đó
- Một sản phẩm có thể có một hoặc nhiều yêu cầu
- Một yêu cầu phải có và chỉ có một sản phẩm
Lời giải
6. Vẽ sơ đồ thực thể liên kết ERD
Bài tập 3. Vẽ mô hình thực thể liên kết ERD quản lý hàng hoá
Kiểu thuộc tính:
- Nhà cung cấp: tên nhà cung cấp, mặt hàng mà nhà cung cấp đó
có thể cung cấp được, đơn giá, số tài khoản - Hàng hóa: Tên hàng, mô tả hàng, đơn vị tính, số lượng tồn, đơn
giá, ngưỡng
Kiểu liên kết
- Thuộc: Đơn hàng mua – Nhà cung cấp
- Gồm: Đơn hàng mua – Hàng
Lời giải
7. Mô hình ERD quản lý bán hàng
Các bước thực hiện:
B1. Xây dựng ERD mở rộng.
- Xác định kiểu thực thể
- Xác định kiểu thuộc tính
- Xác định kiểu liên kết
B2. Chuẩn hóa dữ liệu
- Chuyển từ ERD mở rộng về ERD kinh điển
- Chuyển từ ERD kinh điển về ERD hạn ch
- Chuyển từ ERD hạn chế về mô hình quan hệ
B3. Đặc tả bảng dữ liệu
7.1 Xác định kiểu thực thể
Tài nguyên
- Tài sản: thuộc về hệ thống
- Con người: môi trường bên ngoài tương tác trực tiếp
- Kho bãi: của tài sản, của con người
- Giao dịch: từ con người bên ngoài kích hoạt hoạt động của hệ thống.
Có mẫu biểu: mua hàng, bán hàng, trả phòng…
Không có mẫu biểu: đặt phòng, đặt hàng…
Tổng hợp, báo cáo thống kê (đầu ra của hệ thống).
7.2 Xác định kiểu thuộc tính
Kiểu thực thể có mẫu biểu: các trường thông tin trên mẫu biểu là gợi ý.
Các kiểu thực thể khác: tìm kiếm thông tin mô tả trực tiếp cho kiểu thực thể dựa vào trường thông tin trong mẫu biểu và trong quy trình xử lý.
7.3 Xác định kiểu liên kết
Dựa vào sự kết nối: KHO BÃI – CON NGƯỜI; KHO BÃI – TÀI SẢN; CON NGƯỜI – GIAO DỊCH – TÀI SẢN.
Ngoài ra dựa vào động từ kết nối giữa 2 đối tượng dữ liệu trong quy trình
7.4 Vẽ mô hình ERD mở rộng
7.5 Vẽ mô hình ERD kinh điển
– Các bước chuyển từ ERD mở rộng về ERD kinh điển:
- Khử kiểu thuộc tính đa trị
- Khử kiểu thuộc tính ko sơ đẳng
- Xác định khóa cho kiểu thực thể chính
Vẽ mô hình ERD kinh điển:
7.6 Vẽ mô hình ERD hạn chế
- Loại bỏ tên, bản số tối thiểu của kiểu liên kết
- Khử kiểu liên kết 1 – 1
- Khử kiểu liên kết n – n
- Xác định kiểu thuộc tính kết nối
- Xác định khóa chính cho các kiểu thực thể
– Vẽ mô hình ERD hạn chế:
7.7 Chuyển ERD hạn chế về mô hình quan hệ
- Bước 1: Chuyển kiểu thực thể thành bảng quan hệ
- Bước 2: chuyển kiểu thuộc tính thành trường dữ liệu
- Bước 3: Biểu diễn kiểu liên kết thành quan hệ
- Bước 4: Vẽ mô hình
Sơ đồ ERD – Vẽ mô hình thực thể liên kết không chỉ giúp chúng ta hình dung rõ ràng mối quan hệ giữa các thực thể mà còn là nền tảng quan trọng trong quá trình xây dựng và quản lý cơ sở dữ liệu. Việc hiểu và vẽ chính xác mô hình ERD giúp đảm bảo hệ thống hoạt động mượt mà, dễ bảo trì và nâng cấp. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã nắm vững các bước cơ bản để tạo ra một sơ đồ ERD hiệu quả, từ đó ứng dụng vào các dự án thực tế một cách dễ dàng và chính xác.
Cảm ơn bạn đã tham khảo môn phân tích thiết kế hệ thống trên ttnguyen.net.
